Artykuły
Historia
- Odsłony: 10197
HISTORIA WSI MASŁOŃSKIE
"Masłońskie” albo „Masłoński Piec”, wieś i folwark nad rzeką Wartą, powiat będziński, gmina Żarki, parafia Przybynów. Ma 26 domów i 236 mieszkańców. Ziemi włościańskiej 284 morgi, ziemi dworskiej 240 mórg. Istniał tu wielki piec, jest też papiernia z produkcją 4800 rubli srebrnych" - informacja ze "Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich" wydanego w Warszawie w 1885 roku pod red. Bronisława Chlebowskiego i Władysława walewskiergo (tom VI).
O istnieniu Pieca Masłońskiego przekonuje nas metryka chrztu z 1630 roku, w której występuje Wojciech Łakajczyk z kuźni oraz chrzestni Walenty Oczkowicz z Oczka i Małgorzata Masłoniówna "de molendino et ferricundia Maslońsk". Nazwisko Masłoń, Masłoniowo, de Masłońsk występuje dość często w łączności z dwoma młynami (Kaczobłocki et molendinum Masłoń).
Piec Masłoński znajdował się przy ujściu rzeki Ordonki do Warty. W dokumentach występuje jeszcze Kuźnica Kaczobłocka, która była własnością Bonawentury Smardzowskiego i Zuzanny Masloń z Masłońska.
W księgach parafialnych parafii Przybynów znajduje sie też akt chrztu Julii - urodzonej 19 grudnia 1749 roku, córki Ignacego i Anny Rudzińskich, posesora sołectwa w Suliszewicach. rodzicami chrzestnymi byli: Wojciech Kurozwęcki-Meciński, starosta ostrzeszowski i Marianna Maslońka de Masłońsk. W dokumentach z tego okresu tereny zamieszkane przez rodzinę Masłoniów wzmiankowane są też jako Smardzów nad Wartą.
Piec Masłoński zatrudniał hutników ze Śląska (Wappler i Schmidt).
Zapisy historyczne mówiące o Kuźnicy Pawłowskiej, istniejącej juz w XIV wieku pozwalają wysnuć hipotezę, że obiekt ten znajdował sie na terenie obecnej wsi Masłońskie.
Z Kuźnicy Starej od tzw. Warpia, gdzie kopano rudę była droga do zakładu hutniczego - wielkiego pieca w Masłońskim. Podobna droga z tzw. Rud i Ostrowa (dziś pustkowie Kępina) dowożono urobek do Pieca Masłońskiego - na podstawie artykułu ks. Stefana Mizery pt. "W poszukiwaniu Kuźnicy Pawłowskiej" zamieszczonego w Almanachu Częstochowy z 2002 roku.
Kuźnica Pawłowska lub Warcka w parafii Koziegłowy jest wymieniana przez Jana Długosza (żył 1415-1480) w dziele "Liber Beneficiorum" - z książki Benedykta Zientary "Dzieje małopolskiego hutnictwa żelaznego" PWN 1964.
W 1847 roku trwała wegetacja miejscowych zakładów przemysłowych. Z dwóch wielkich pieców hutniczych w Masłońsku i Cisówce, które mogły dać rocznie 24 tysiące cetnarów surówki, czynny był tylko jeden w Masłońsku. Wytopiono w nim zaledwie 1360 cetnarów surówki (1 cetnar = 50 kg). Koło wodne o sile 16 KM, dwie parowe maszyny, dwie maszyny do wiercenia cylindrów, 5 do strugania żelaza, jedna do gwintowania, dwie do robienia kół zębatych, jedna wiertarka, jedna do ciągnięcia rur ołowianych i jedna do wyciągania cienkiego drutu. Łącznie pracowało w fabryce 180 ludzi. Wykonuje się tu maszyny parowe, warsztaty tkackie, sieczkarnie. Działają tu 42 warsztaty ślusarskie i 12 stolarskich. Czynne były kuźnie, odlewnia z dwoma piecami wytopowymi i dwoma kupołowymi oraz trzy miechy cylindryczne. Wszystko to jednak trwało w zastoju - na podstawie książki Ryszarda Kołodziejczyka - "Piotra Steinkeller 1799-1854, PWN 1963 (a Steinkeller to twórca i główny inicjator kolei warszawsko-wiedeńskiej, niesamowita postać).
Około roku 1520 król Zygmunt Stary wydał przywilej na założenie kuźnicy w okolicy Dźbowa. W XVIII wieku istniały wielkie piece m.in. w Pradłach, Bobolicah, Mijaczowie jak również pod Żarkami (Masłońskie) - na podstawie książki "Próba rejonizacji gospodarczej Małopolski Zachodniej, Heleny Madurowicz i Antoniego Podrazy, Warszawa 1957.
W 1880 roku w Masłońskim uruchomiono fabrykę tektury. Nosiła ona nazwę Zakład Przemysłowy "Natalin". Fabrykę założył Leon Hassfeld, a po nim przejął ją jego syn Zdzisław - województwo częstochowskie - Szkice monograficzne Częstochowa 1978, pod red. Mieczysław Stańczyka.
Drugi człon nazwy stacji kolejowej został nadany w dowód wdzięczności rodzinie Hassfeldów - założycielowi fabryki, który rozwijał wieś Masłońskie, rozparcelował część swoich terenów na działki dla pracowników fabryki tektury. Najbliższa osoba z rodziny Leona Hassfelda miała na imię Natalia - informacja z przekazów najstarszych mieszkańców wsi Masłońskie, uczestniczących w budowie przystanku kolejowego.
Informacje nt. wsi Masłońskie, można też znaleźć w rozprawie doktorskiej pani Grażyny Habrajskiej pt. "Gwara wsi Masłońskie i okolic sąsiednich" napisanej na Uniwersytecie Łódzkim.
W latach 30 ub. wieku prowadzone były na terenie wsi Masłońskie badania archeologiczne pod kierunkiem prof. Jamki z Krakowa. Wykopano wtedy naczynia metalowe i skorupy naczyń, które datowano na XIV-XVI wiek.
Informacje zebrała Anna Zagroba, mieszkanka wsi Masłońskie
